Gelişmiş Ülkelere Göç ve Hareketliliğin Sosyo-Ekonomik Sonuçlarının İncelenmesi

Gog, ki§inin yeni ko§ullara daha iyi uyum saglayabilmek amaciyla ya da dogal, ekonomik, sosyal, siyasal, vb. zorunluluklar sonucunda ya§adigi toplumu degi§tirmesi olayina verilen addir. Diger bir ifadeyle gog, ki§ilerin gelecek ya§antilarinin ya bir bolumunu ya da tamamini gegirmek uzere bir yerle§im biriminden digerine yerle§mek amaciyla yapmi§ olduklari cografi nitelikli yer degi§tirme olayidir. Bugun dunyadaki tum populasyonlar gog aki§larinin sonucunda olu§mu§tur ve bu aki§lar Homo Sapiens Sapiens’in Afrika’dan yola gikmasi ve tum dunyaya ula§masina kadar gitmektedir. Gunumuzde gog hareketlerinin onemli olmasinin nedeni topluluklar arasinda bolgesel sinirlarin ortaya gikmasidir. Tarihte gogun pek gok nedenini iginde barindiran onemli kitlesel gogler ya§anmi§tir. Tarihgilere gore: 1820'den 1940'a kadar yakla§ik 60 milyon Avrupali Eski Kita’dan uzakla§mi§, bunlarin 2/3 ABD’ye ta§inmi§tir. ilgingtir ki bu suregte ABD’ye gelen ki§ilerin isimlerini “www.ellisislandrecords.org" adresinden kontrol edebilirsiniz. Birinci Dunya Sava§i Sonrasi milyonlarca gogmen dunyanin farkli yerlerine gog etmi§tir. Yine benzer bigimde ikinci Dunya Sava§i sonrasi da buyuk gog dalgalari ya§anmi§tir. Yakin donemde kitlesel nufus hareketleri Avrupa di§inda uguncu dunya ulkelerinde de gorulmu§tur: Yakin tarihte Mozambik’ten ya§anan gog, Hindistan’da sayilari 10 milyona yakla§mi§ Bengalli multeciler, Vietnam’dan ABD ve geli§mi§ ulkelere giden multeciler, iran devrimi sonrasi ulke di§ina kagan multeciler, 1979 yilinda ya§anan i§gal giri§iminden sonra Afganistan’dan kagan 6 milyon multeci, Korfez sava§indan sonra Irak’tan kagarak iran’a siginan 1.3 milyon, Turkiye’ye siginan 460.000 Kurt multeci, Sudan ve Suriye gibi sicak bolgelerde hala devam etmekte olan kari§ikliklardan etkilenen insanlarin hareketleri ve ya§adigimiz donemin en buyuk sorunlarindan biri olan iklim degi§ikliginden etkilenen insanlarin hareketleri ara§tirmacilar ve dunya toplumlari agisindan takip edilmeli ve degi§en toplum yapilari degi§en dunyamizda bu hareketlere uyum saglamalidir.

Abbildung in dieser Leseprobe nicht enthalten

1820-2007 Arasinda ABD’ye olan yasal gog hareketlerinin ABD nufusundaki yeri ve kisitlayici yasalar sonrasi ya^anan degifjim. (Boeri and Van Ours (2008) The Economics of Imperfect Labor Markets, Princeton University Press, Ch. 9.)

Gunumuzde uluslararasi gogun sebebi olan kar§i konulmaz faktorlere bakilacak olursa, ilk ug sirada gonderen ve alan ulkeler arasindaki ekonomik refah farki, demografik farkliliklar ve birinci dunya ulkelerindeki ticaret di§i temel hizmetlere olan talebin artmasi ve zengin ulkelerde bunlari yerine getiren du§uk ogrenimli gali§anlarin arzinin azalmasi gelmektedir.

Kuzey Amerika, ozellikle de Avrupa ve Japonya’da daralan bir i§ gucune kar§ilik Latin Amerika, Orta Dogu ve Kuzey Afrika ulkelerinde yeni bir hayat igin zorlu bir surece katilma ve bu ulkelere ula§ma istegine sahip gali§ma gagindaki nufus fazla. Ozellikle Ortadogu'da ig sava§ bolgelerinden gogenlerin artan sayisi AB toplumlari ve ekonomileri igin artan zorluklara ve firsatlara on ayak olmaktadir. 2015 ve 2016 yillarinda AB’ye gog edenlerin sayisi II.Dunya Sava§i’ndan bu yana ilk kez yilda bir milyonu a§ti (Migration and Migrant Population Statistics, Eurostat, 2018).

Qogumuz multecileri du§undugumuzde insani yonumuz ile du§unmekteyiz ancak son yillarda Avrupa’da artan populizm ve gug kazanan gogmen kar§iti partilerin yegane dayanaklari, bu hareketliliklerin gog alan ulkelerde yarattigi sosyo-ekonomik sorunlar, halihazirda olan sorunlarin gogmenler ile ili§kilendirilmesi ve gog alan ulkelerin gogmen ve multecilere yaptiklari yatirimlarin kisa donem getirilerinin az olmasi gibi sebepler olarak gozlemlenmektedir. Ek olarak Turkiye’de de son yillarda artan i§gucu piyasasi sorunlarinin onemli nedenlerinden biri de dogrudan ve dolayli yoldan etkisi olan Suriyeli siginmacilardir. Suriyeli siginmacilarin Turkiye’yi pek gok alanda beklenenden fazla etkilemelerinin temel nedenlerinden birisi Suriyeli Siginmacilarin refah seviyesi yuksek olan kesimi Avrupa Birligi ulkelerinde barinma imkani bulurken refah seviyesi nispeten daha du§uk olan ve herhangi bir vasfi bulunmayan siginmacilarin Avrupa’da barinma imkani bulamamasi, Avrupa Birligi ulkelerinde barinamayan veya ula§ma hayallerinden vazgegen siginmacilarin Turkiye’ye siginmayi tercih etmesidir. Bu durum da ge§itli nedenlerle en fazla i§gucu piyasasinin etkilenmesi sonucunu dogurmu§tur. Suriyeli siginmacilarin Turkiye i§gucu piyasasini etkilemelerinin en onemli nedeni, Suriyeli siginmacilara yonelik gerekli tedbirler alinamamasi veya geg alinmasidir. Turkiye’ye kagak yollardan giri§ yaparak kayit di§i siginmaci olmalari, kamplarda ya§amalarina ragmen ge§itli sebeplerle kamplardan uzakla§mak istemeleri, gerekli maddi imkana sahip olduklarindan kamp hayatini tercih etmemeleri, kamplarin fiziki doluluk kapasitesine ula§masindan dolayi kamplarda yer bulamamalari, bolge halki ile akrabalik ili§kilerinden dolayi akrabalarina yakin yerlerde ya§amak istemeleri (Kog v.d. 2015: 84) gibi sebeplerden sivil halk arasinda ya§ayan siginmacilar bulunduklari bolgelerde dogrudan i§gucu piyasasina direkt entegre olmalarindan dolayi i§sizlik oranlarinin artmasina sebep olmu§lardir. Bu argumanlar dogrultusunda Brucker ve Jahn (2011) gogun ortalama ucretleri azaltip ve halihazirdaki i§gucunun i§sizligini arttirabilecegini savunmu§lardir.. Ayrica, OECD (2015) zorunlu ig sava§ gogmenlerini alici ulkelerdeki i§gucu piyasalarina dogru entegre entegre edebilmenin gonullu ekonomik gogmenleri entegre etmekten daha maliyetli olabilecegini vurgulami§tir. Ek olarak da Suriyeli siginmacilarin Turkiye’nin ve uluslararasi sorunlarindan biri oldugu da soylenebilir. Turkiye’nin ticari ili§kilerinin en kuvvetli oldugu AB ulkeleri ile son yillarda siginmaci larin durumu hakkindaki goru§meleri neticesinde anla§mazliklar ya§anmi§ ve ya§anmaya da devam etmektedir. Kamu borcu, yava§layan ekonomik geli§me, ya§lanan nufusu, gelir e§itsizligi, beyin gogu ve degi§en toplum yapisi gibi hassas konularda mucadele vermekte olan italya’nin da bu konuda Turkiye’ye benzer hatta daha derin sorunlar ya§adigi ve ya§acagi gergeginden soz edilebilir (Country Report Italy 2018, European Comission). Uzun yillardan beri italya’da bulunan ve topluma entegre olmu§ gogmen kokenli insanlarin bu uzun sureg boyunca ya§adiklarindan yola gikilarak gog dalgasinin devam ettigi italya’da demografik sorunlarin ekonomik sorunlarla ve ozellikle de turizm sektorunun Covid-19 Pandemisi ile yakla§an sezonda buyuk darbe yemesi italya’da ve AB nezdinde durumu daha da derinle§tirecek gibi gorunmektedir. Zaten pek gok zorluk ve belirsizlik sonucu ulkeye gelen ve bu insanlarin pandemi sureciyle birlikte durumlari iyice zorla§mi§tir. The New Humanitarian’da yayimlanan bir yazida (D’Ignoti, 2020) salgin surecinde ya§anan merkezi yonetim ve yerel yonetimlerin gogmenler konusunda alinan kararlar konusunda fikir ayriliklarinin artmasi, italya’ya ula§an gogmenlerin karantinaya alinmasiyla ilgili sorunlar ve bu karantina surecini yonetecek kaynaklarin ozellikle de Guney italya’da halihazirda yonetilmeye gali§an olaganustu suregte kullaniliyor olmasi, gogmenlere yonelik butunle§tirici faaliyetlerin ve servislerin karantinadaki italya’nin iginde bulundugu durum dolayisiyla askiya alinmasi ve iltica surecinin yava§lamasi en onemlisi de toplumda ve siyasette gogmenlere olan negatif alginin daha da derinle§mesi gibi durumlar vurgulaniyor.

Ote yandan, kabul edilmi§ gogmenlerin i§gucune dogru entegre edilmesi pazarlara sadece sosyal degil, uzun vadede ekonomik olarak da kazang saglayacaktir (OECD Migration Policy Debates, 2014). Avrupa'da, i§gucu hareketliliginin 2004 ve 2007 yillarindaki AB geni§lemeleri kapsami buyuk olgude artmi§tir. Farkli zamanlarda ve yogunluklarda meydana gelen asimetrik i§gucu piyasasi §oklari i§gucu hareketliliklerinin artmasi neticesinde buyuk olgude onlenebilmi§tir (Jauer, 2014). Avrupa OECD ulkeleri, ABD, Avustralya ve Kanada’da gogun mali etkileri uzerine yapilan gali§malar gogmenlerin (gogmen nufusunun buyuk kismi ya§li olan ulkeler harig), gogmenler vergileri ve sosyal hayata olan katkilarinin, topluma entegre olduklari genel suregte aldiklari desteklerden daha fazla olduguna uluslararasi kanitlar olu§turmaktadir. (Liebig ve Mo, 2013). Kalifiye gogmenlerin de entegrasyonu sonucunda ulkelerin i§gucu piyasalarinda (ozellikle de i§gucu piyasasinda daralma ya§ayan ulkelerde) olumlu etkilerin olu§acagi agiktir. (Muenz v.d. 2006).

Gogun geni§lettigi i§gucu piyasasinin sonucu olarak toplan GSYiH’nin de buyumesi beklenebilir. Ancak ki§i ba§ina GSYiH soz konusu oldugunda netlik azalmaktadir. Geli§mi§ ulkelere olan kalifiye insan gogunun bir diger onemli etkisi ise gittikleri ulkelerde ara§tirma, inovasyon ve teknolojik geli§meleri arttirmalaridir. Bu duruma ABD’de pek gok onemli ornek vardir ki ABD’de gogmenler tarafindan kurulmu§tur (Hunt, 2010). Bugun pek gok AB ulkesi tarimsal i§gucu ihtiyacini kar§ilamak igin pek gok ulke vatanda§ina oturma, gali§ma, vize muafiyeti gibi ozel izinler vermektedir. Ozellikle de uzun yillar boyunca kari§ik bir bolge olarak dunya hafizasina kazinan Dogu Avrupa vatanda§lari AB ulkelerinin tarimsal i§gucu piyasalarina entegre olmaktadirlar. Covid-19 pandemisi nedeniyle AB ulkelerinde tarimsal i§gucu piyasasinda sikintili bir doneme girilmi§tir. Birligin gelecegiyle ilgili du§unceleri degi§tiren/belirsizle§tiren ingiltere bugun tarimsal i§gucu krizinin ustesinden gelebilmek igin Dogu Avrupa ulkelerinden ozel ugu§larla mevsimlik tarim i§gileri ta§iyor, ureticiler milyonlarca ton urunun heba olmamasi igin bolgesel gapta istihdam kampanyalari duzenliyor. Finlandiya Ekonomik i§ler ve istihdam Bakanligi, daha fazla insanin mevsimlik tarim i§lerini ustlenmesi ve mevsimlik yabanci i§gilerin eksikliginin telafi edilmesi igin sosyal medyada reklam yapiyor. Program, i§ten gikarilanlari, ogrencileri, emeklileri, gogmenleri ve i§sizleri hedefliyor. Almanya’da hukumet, salginla mucadele kapsaminda ulkeye giri§leri buyuk oranda kisitlami§ti. Ancak tarim alaninda ortaya gikan mevsimlik i§gi sikintisini a§mak igin istisnai uygulamalara ba§landi. Rusya’da uygulanan uluslararasi ugu§ ve demiryolu seyahati yasagi, i§gilerin geldikleri ulkelerdeki yasaklarla birle§ince, yuz binlerce gogmen i§gi Rusya’da mahsur kaldi. Ozetlersem, Avrupa’daki giftlikler buyuk bir i§gucu sikintisiyla kar§i kar§iya. Karantina onlemleri, Bati Avrupa ulkelerine mevsimlik i§gi olarak gidilmesini imkansiz hale getirdi.

Editorial note: This picture was removed due to copyright issues.

Bir Suriyeli multeci Zaandam'da (Hollanda) buyuk bir supermarket zincirinin dagitim merkezinde gali^iyor. (Njiokiktjien Ilvy, 2016, The New York Times)

Editorial note: This picture was removed due to copyright issues.

Aslen Ugandali olan Slyvester Bbaale 1989’da, henuz bir bebekken Danimarka’ya gelmi§. Ba^kent Kopenhag’da bir lokanta i^letiyor. (Njiokiktjien Ilvy, 2016, The New York Times)

Gog, nedenleri, sonuglari, fay da ve zararlariyla objektif olarak incelenmesi ve toplum bilincimizde yer etmesi gereken, gunumuz dunyasinin en onemli konularindan biri haline geldi. Ozellikle de pandemi surecinden sonra ba§layacak normalle§me gali§malannda kureselle§en dunyamizin degi§en ve degi§ecek dengelerinde gok daha hassas bir konu olacagi a§ikar.

Referanslar

1. An Economic Take on the Refugee Crisis (July, 2016), European Comission’s Institutional Paper.
2. Boeri and Van Ours (2008) The Economics of Imperfect Labor Markets, Princeton University Press, Ch. 9.
3. D’Ignoti (2020), How coronavirus hits migrants and asylum seekers in Italy, The New Humanitarian.
4. H. Brucker, E. Jahn, (2011), Migration and Wage-setting: Reassessing the Labor Market Effects of Migration, The Scandinavian Journal of Economics.
5. Hunt, J. (2010), “Skilled Immigrants’ Contribution to Innovation and Entrepreneurship in the US”, Open for Business: Migrant Entrepreneurship in OECD Countries, OECD Publishing, Paris.
6. Jauer, J., T. Liebig, P. Martin and P. Puhani (2014), “Migration as an Adjustment Mechanism in the Crisis? A Comparison of Europe and the United States”, OECD Social, Employment and Migration Working Papers, No. 155, OECD Publishing, Paris.
7. Kog, M., Gorucu i. ve Akbiyik, N. (2015). Suriyeli Siginmacilar ve istihdam Problemleri. Birey ve Toplum Dergisi. 5(9). 63-93.
8. LECCA Patrizio, D’Artis Kanc (2017) Long-term Social, Economic and Fiscal Effects of Immigration into the EU: The Role of the Integration Policy, JRC Technical Reports.
9. Liebig, T. and J. Mo (2013), “The Fiscal Impact of Immigration in OECD Countries”, International Migration Outlook 2013, OECD Publishing, Paris.
10. Migration and migrant population statistics, Eurostat, (2019).
11. OECD Migration Polics Debates (May, 2014).
12. Peri G., (2010), “The Impact of Immigrants in Recession and Economic Expansion”, Migration Policy Institute.

[...]