Het Russisch-Georgisch conflict aangaande Ossetië voor het International Gerechtshof

1. Inleiding

Georgië en Rusland vochten na een geschiedenis van bekoeling en escalatie in de zomer van Augustus 2008 een 5 dagen durende oorlog uit met aan beide zijden vermeende overtredingen van het internationaal recht. Deze paper vat aan met een kort overzicht van het conflict en haar achtergrond, de aanklacht van Georgië tegenover het Internationaal Gerechtshof en haar bestanddelen en de voorlopige stand van de zaak voor het IGH. Daar de definitieve uitspraak van het Hof nog niet gewezen is zal de paper eerder beschrijvend zijn van aard, in die zin dat het net rond de argumenten van beide partijen zal gaan en het tussentijdse antwoord van he Hof. Kritisch zal worden afgesloten met enkele opmerkingen over de rol van het Hof en de houding van de partijen.

2. Het conflict

2.1. HISTORISCH CONFLICT:

Voor de val van de Soviet- Unie vormde Abchazië een Sovjet republiek op dezelfde lijn met Georgië en was onderdeel van de Trans-Kaukasische Federatieve Sovjet republiek. Desalniettemin nam toen sedert dejaren 1930 een toename in van het Georgische aandeel in de bevolking van Abchazië flink toe ten gevolge van een door Georgië gevoerde ‘Georgiseringspolitiek’.^[1]Na de Sovjet- Unie werd het een autonoom gebied binnen Georgië^[2], dit niet geheel onbetwist. De wens tot onafhankelijkheid en de daarop volgende rellen in 1989^[3]leidde tot een compromis voor een gebied met meer autonomie binnen Georgië.^[4]Uiteindelijk kwam het toch tot een onafhankelijkheidsverklaring onder invloed van separatisten in 1992 en leidde dit tot burgeroorlog^[5]. Het G.O.S droeg na een akkoord van mei 1994 Rusland een mandaat op om ontheemde Georgiers {internally displacedpersons) veilig te laten terugkeren naar hun vroegere woonplaats. Rusland moedigde eerder de verkrijging van haar nationaliteit aan om zo een defacto invloedssfeer te creëren.^[6]

Voor Zuid-Ossetië verliep de situatie zo goed als parallel. Op 24juni 1992 werd een vredesakkoord, genaamd het Sochi Agreement, opgesteld tussen Georgië en Zuid-Ossetië om haar autonomie kader te geven en de strijd naar onafhankelijkheid te bekoelen. Er werd over een de iure ‘Joint Peacekeeping Forces Group’ gemandateerd, met Russische numerieke overheersing. Handig werd van deze troepen aanwezigheid gebruik gemaakt om Ossetische etnische afscheidingsbewegingen heimelijk te steunen naar hun streven.^[7]Ook in dit gebied was een gratuite Russische nationaliteitsverkrijging mogelijk .

Georgië vermeldt ook in haar aanklacht deze situatie, dat ze overeenkomstig met het recht op zelfbeschikking, erkend door aanbeveling nr. XXI van het Comité voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie heeft zowel Abchazië als Zuid-Ossetië onbeperkte autonomie verleende.^[8]

2.2. AANLEIDING TOT HET CONFLICT:

Het schetsen van een precies overzicht van de hostiliteiten is zeer moeilijk en verscheidene bronnen spreken elkaar tegen daar het over wapenfeiten en oorlogsverslaggeving gaat. Deze paper beschouwt dan ook enkel de kerndata en gebeurtenissen die aanleiding gegeven hebben tot de latere aanklachten:

- Op7 Augustus 2008 begon en escaleerde het gewapend conflict. Georgië trachtte militair de Pro-Moskouwse regio van Zuid-Ossetië te hernemen o.a. Door het bestoken van de Zuid- Ossetische hoofdstad Tskhinvali.

Rusland reageerde militair en verdreef alle troepen uit Zuid-Ossetië en drong verder in Georgië door {deze operatie was vermeend noodzakelijk om verdere aanvallen op Russische burgers te vermijden).

- Opl3 Augustus reeds werd een staakt-het-vuren overeenkomst bereikt tussen de Georgische president Saakashvili, en Russisch president Medvedev. Deze overeenkomst werd bereikt door mediatie van President Sarkozy en de EU in het algemeen. Ook de buitengewone zitting van de Raad van Europa op 1 september drukte sterke steun uit voor de territoriale integriteit van Georgië en besloot substantiële politieke, economische en financiële hulp te bieden aan het land om zo de situatie te normaliseren. Dit betrof ook het op poten zetten van een EU Civilian Monotoring Mission (EUMM), het aanduiden van een Speciale Vertegenwoordiger voor de crisis^[9] en het op het getouw zetten van de Independent International Fact-Finding Mission on the Conflict in Georgia (IIFFMCG).

Het is vermeldenswaardig dat het verloop van de precieze omstandigheden door sommige Westerse media die van leer trokken tegen de “uitsluitend Russische inval” gemanipuleerd werd, zich schijnbaar baserend op het Tagliavini-rapport door breed de “inval” te belichten en voorbij te gaan aan de Georgische bombardementen op Tskhinvali.^[10]

In de loop van het de gebeurtenissen trachtte Georgië op verscheidene manieren het conflict te beëindigen:

a) Op 11 augustus vroeg de Georgische overheid het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een vonnis met voorlopige maatregelen aansporend dat de Russische overheid “zich zou moeten onthouden van enige maatregelen die het leven of welzijn van de burgerbevolking zou bedreigen en om de Georgische noodhulp troepen toe te laten de nodige maatregelen te nemen om de overblijvende gewonde burgerbevolking en militairen via een humanitaire corridor te helpen”.^[11]
b) Op 12 Augustus 2008 gaf het Europees Hof gehoor aan de vraag van Georgië en besliste, overeenkomstig Art. 39 voorlopige maatregelen te nemen, overwegende dat: "the current situation gives rise to a real and continuing risk of serious violations ofthe Convention. With a view to preventingsuch violations..., the President calls upon both theHigh ContractingParties concerned to comply with their engagements under the Conventionparticularly in respect of Articles 2 and 3 of the Convention. In accordance with Rule 39 § 3, the Presidentfurther requests both Governments concerned to inform the Court ofthe measures taken to ensure that the Convention is fully complied with. ”^[12]
c) Naast het Europees Hof vatte zoals vermeld Georgië ook het Internationaal Gerechtshof (zie infra).

3. De aanklacht voor het IGH

Op12 Augustus 2008 diende Georgië, vertegenwoordigd door Prof. Akhavan, een klacht in tegen de Russische Federatie bij het IGH voor vermeende schendingen van de ‘International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination’ (verder: CERD^[13]) van 1965 waarbij beide landen partij zijn en klaagt de Russische Federatie aan voor “its actions on and around the territory of Georgia” en stelt in zijn aanklacht dat: sinds beginjaren 1990 Rusland samenwerkt met separatisten en huurlingen en een systematische politiek van etnische discriminatie voert gericht tegen de etnisch Georgische bevolking in die regio;op 8augustus een militaire invasie plaatsvond om deze separatisten in Zuid-Ossetië en Abchazië te steunen met honderden burgerslachtoffers tot gevolg en vernietiging van eigendom; en deze discriminerende acties in strijdt zijn met het CERD.^[14]

Deze aanklacht is bijzonder daar zowel Georgië als Rusland voor de eerste maal aan het Hof verschijnen.^[15]

3.1. BESTANDDELEN VAN DE AANKLACHT:

Georgië vecht aan dat de “Russian Federation, through its State organs, State agents, and other persons and entities exercising governmental authority, and through the South Ossetian and Abkhaz separatistforces and other agents acting on the instructions of, and under the direction and control of the Russian Federation, is responsible for serious violations of itsfundamental obligations under [the] CERD, including Articles 2, 3, 4, 5 and 6”^[16]

en dat ze: "has practised, sponsored and supported racial discrimination through attacks against, and mass-expulsion of, ethnic Georgians, as well as other ethnic groups, in the South Ossetia and Abkhazia regions of the Republic ofGeorgia.'"^[17]

[...]

^[1]CORNELL, S.E., Autonomy and Conflict: Ethnoterritoriality and Separatism in the South-Caucasus: Cases in Georgia, Uppsala, Uppsale Universitet, 2001, 175.

^[2]CHERVONNAYA, S., Conflict in the Caucasus, Londen, Butler and Tanner Ltd, 1993, 139.

^[3]RICH, P. B., “ Crisis in the Caucasus”, Small Wars and Insurgencies, vol. 20, afl. 2, 2009, 245 ev.

^[4]GOUGOUCHVILI,S. en ZOURABICHVILI,D., La Georgie, Parijs, Presses Universitaires de France, 1983, 78 ev.

^[5]Georgië maakt hier vermelding van in haar aanklacht en verwijst naar de toen reeds Russische militaire steun. Application instituting proceedings, 12 augustus 2008, www.ici-cii.org/docket/files/140/14657.pdf

^[6]SHERR,J., “Russia and Georgia: a dangerous game”, The Worldoftoday, vol. 64, afl. 10, 2008, 8 ev.

^[7]International Crisigroup Report,”Russia vs Georgia: The Fallout”, 22 augustus 2008, www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=5636

^[8]Application instituting proceedings, 12 augustus 2008, www.ici-cii.org/docket/files/140/14657.pdf

^[9]Progress Report Georgia,”Commission Staff working document Accompanying the communication from the Commission to the European Parliament and the Council,Implementation of the European Neighbourhood Policy in 2008”, SEC 513/2, 23 april 2009, http://ec.europa.eu/world/enp/pdf/progress2009/sec09 513 en.pdf

^[10]COCKBURN, A., “Myth, Meth and the Georgian Invasion”, The Nation, 2009, 31 augustus/7 september, 9.

^[11]VERT.] ZYBERI,G., “The Georgia-Russia conflict comesfor the ICJ", international law observer,13 aug. 2008, httv://internationallawobserver.eu/2008/08/13/the-eeoreia-russia-conflict-comes-before-the-ici/

^[12]http://opinioiuris.org/2008/08/12/georgia-taking-russia-to-court-and-vice-versa/

^[13]International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination, Inwerkingtreding: 4 januari 1969.

^[14]Request for the indication fo provisional measures of protection submitted by the government of the Republic of Georgië, 13 augustus 2008, http://www.ici-cii.org/docket/files/140/14663.pdf

^[15]“Russian Federation, legal aspects of war in Georgia”, Law library of congress, www.loc.gov/law/help/russian- georgian-war.php

^[16]Application instituting proceedings, 12 augustus 2008, 1; 21 ev., www.ici-cii.org/docket/files/140/14651.pdf 11 Ibid.

^[17] Ibid.