“Gazelon’dan sonra Saramene ve Amisos gelir. Amisos Sinope’den yaklaşık 900 Stadion uzaklığında büyük bir şehirdir.”1 Strabon (MÖ 63 – MS 19) “büyük” sıfatını Karadeniz’in güney kıyısında sadece Amisos için kullanmıyor, Herakleia’yı da büyük bir şehir olarak anıyor.2 Acaba Pontos/Amaseia’lı Grek Coğrafyacı Strabon’un bazı şehirleri büyük ya da adından söz ettirebilir olarak tanımlaması bu yerlerin gerçekten de sıradan olmadıkları anlamına mı gelmektedir? “Daha sonra bir körfez takip eder, Kerasus ve Hermonassa’nın, iki önemsiz yerin bulunduğu körfez.”3
Demek ki bazı yerleşim yerleri herhangi bir önem arzetmemiş ise, Strabon bunu tereddütsüz yazıya dökebilmiştir; ama altını çizmek gerekir ki yazar burada kendi görüşünü belirtmiştir. Sorumuzun cevabını Küçük Asya’nın tamamını gezip tanımış antik yazarın bu cümlesinde bulabileceğimizi rahatlıkla düşünebiliriz.4 O halde bölge ehli Strabon’dan cesaretlenerek bugün Samsun adıyla andığımız antik kent Amisos’u döneminin mühim bir yeri olarak ele alıyor, bu şehri MÖ 71 yılında III. ve son Mithradat Savaşı sırasında Lucullus5 komutanlığındaki Roma ordusu tarafından işgal edilişine kadar konu ediniyoruz.
[...]
1 Strabon XII 3, 14; Stadion antik Yunan döneminde yarışmaların yapıldığı, başlangıçta dikdörtgen daha sonraları yarı daire şeklinde ve etrafı onbinlerce izleyicinin sığabildiği tribünlerle çevrili bir yerdir, yani stadyumdur. Stadion 600 ayak uzunluğunda olmuş, ancak bu temel ölçü yerden yere göre farklılık göstermiştir. Uzunluk birimi olarak ortaya çıkan “Stadion” bu nedenle 160 ve 210 metre arasında değişmiştir. Örneğin Olympia’da 192 metre, Yunan-Roma Stadionu ise 178,6 metredir, Löwe ve Stoll, s. 350; Strabon’un verdiği 900 Stadion 178, 6 m ile hesaplandığında günümüzün 168 km’lik Samsun-Sinop mesafesine yaklaşık bir rakam çıkmaktadır.
2 Strabon XII 3, 6; Strabon 17 kitap halinde antik dönem dünyasının coğrafyasını yazmıştır. Büyük bir gezgin olmasına rağmen eserinde, örneğin Poseidonios’un (yaklaşık MÖ 135-51) yazılarından yaptığı alıntılar gibi, birçok kitaptan yararlanmıştır. Uzun süre Roma’da yaşamış olan Strabon’un MÖ 144 -27 arası dönemini kapsayan 47 ciltlik tarih eseri kaybolmuştur, Löwe ve Stoll, s. 294, 352, 353.
3 Strabon XII 3, 17.
Inhaltsverzeichnis (İçindekiler)
- Giriş
- I. Bölüm: Güney Pontos'ta Karanlık Dönem
- I 1 Pontos'un güney kıyısında yaşayan halklar
- I 1. 1 Enetler: Amisos'un yerli halkı?
- I 2 Greklerin Küçük Asya'ya yerleşimi
- II. Bölüm: Greklerin Anadolu Karadeniz Kıyısına Açılımı
- II 1 Sinope'nin çelişkili kuruluş tarihi üzerine
- II 2 Grek genişleme döneminde Küçük Asya'daki siyasi durum
- II 3 Milet kuruluşlarının tespiti
- III. Bölüm: Amisos'un Kuruluşu
- III 1 Atina Sevkiyatı
- III 2 Milet ya da Phokea, Amisos'un kurucu şehri üzerine
- III 3 Kurucu şehir olarak Amisos
- IV. Bölüm: Kuzey Küçük Asya'da Ahamenidler
- IV 1 Datames'in şehri işgali ve Büyük İskender'in kurtarışı
- IV 2 Amisos'un Mithradatlara bağlanması
- IV 3 Amisos'da MÖ 1. yüzyıl
- IV 4 Amisos'un MÖ 71'de Perslerden Romalılara geçişi
- IV 4.1 Amisos'a ait sikkeler
- IV 5 Şehrin kuruluş yeri
- IV 6 Şehrin adı
- V. Bölüm: Kuzey Küçük Asya'da Antik Bölgeler
- V 1 Amisos'un çevresinde bulunan bölgeler
- V 1. 1 Batıda Gazelonitis ve şehri Gazelon
- V 1. 1a Gazelonitis'in sınırları
- V 1. 1b Gazelonitis'in Amisos için vazgeçilmez önemi
- V 1. 2 Saramene, Amisos'un içinde bulunduğu bölge
- V 1. 3 Themiskyra ve doğuda aynı adı taşıyan şehri
- V 1. 3a Amisos'un varoluşunda diğer bir temel kaynak olarak Themiskyra
- V 1. 4 Sidene
- VI. Bölüm: Amisos'un Ekonomik Kaynakları
- VI 1 Pontos'un iç kısımlarında nehir kenarlarındaki tahıl depoları
- VII. Bölüm: Kuzey Anadolu Kıyısında Limanlar ve Arkayla Bağlantı Yolları
- VII 1 Amisos Limanı ve arkayla bağlantı
- VII 2 Sinope Limanı ve şehrin arkayla bağlantısı
- VII 3 Trapezus Limanı ve arka bağlantı
- VII 4 Herakleia Limanı ve güneyle bağlantı
- VIII. Bölüm: Antik Yol Bağlantıları
Zielsetzung und Themenschwerpunkte (Amaç ve Ana Temalar)
Bu çalışma, antik dönemde Karadeniz'in güney kıyısında önemli bir şehir olan Amisos'un tarihini ele almaktadır. Amisos'un kuruluşu, gelişim süreci, ekonomik kaynakları ve bölgesel önemi gibi konulara odaklanmaktadır.
- Amisos'un kuruluşu ve yerleşim bölgesinin belirlenmesi
- Amisos'un siyasi ve ekonomik gelişiminin incelenmesi
- Amisos'un çevresindeki bölgelerle olan ilişkisi
- Amisos'un antik ticaret yolları üzerindeki yeri
- Amisos'un Romalılar tarafından işgal edilmesi ve sonrasında
Zusammenfassung der Kapitel (Bölüm Özetleri)
Giriş bölümünde Amisos'un önemi ve çalışmanın amacı ele alınmaktadır. Birinci bölümde Güney Pontos'ta Amisos'un yerli halkları ve Greklerin bölgeye yerleşimi anlatılmaktadır. İkinci bölümde Greklerin Anadolu Karadeniz Kıyısına açılımı ve Amisos'un kuruluşuna giden süreç ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde Amisos'un kuruluşu, kurucu şehri ve önemli olaylar incelenmektedir.
Dördüncü bölümde Ahamenidler döneminde Amisos'un siyasi durumu, Datames'in şehri işgali ve Büyük İskender'in kurtarışı anlatılmaktadır. Beşinci bölümde Amisos'un çevresindeki antik bölgeler, Gazelonitis, Saramene, Themiskyra ve Sidene gibi yerlerin Amisos'un önemi açısından rolü ele alınmaktadır.
Altıncı bölümde Amisos'un ekonomik kaynakları, Pontos'un iç kısımlarında nehir kenarlarındaki tahıl depoları ve ticaret yolları hakkında bilgiler sunulmaktadır.
Schlüsselwörter (Anahtar Kelimeler)
Amisos, Güney Pontos, Karadeniz, Grekler, Ahamenidler, Romalılar, Antik Çağ, Siyasi Tarih, Ekonomik Gelişim, Coğrafya, Bölgesel Önem
- Citation du texte
- Aynur Keskin (Auteur), 2005, AMİSOS ŞEHRİNİN TARİHİ, Munich, GRIN Verlag, https://www.grin.com/document/182319
