Në gjuhësinë bashkëkohore, teoria e valencës është njëra nga teoritë themelore shumë e rëndësishme, e cila është përdorur për herë të parë në gjuhësi nga studiuesi frëng Tenieri në veprën Elementet e sintaksës strukturale.
Këtë koncept, Tenieri e huazoi nga fjalori teknik i kimisë, duke u nisur nga formula e ujit H2O që tregon se valenca e atomit të oksigjenit është e dyfishtë krahasuar me valencën e hidrogjenit. Që do të thotë se për të formuar një molekulë uji domosdo duhen dy atome oksigjen dhe një atom hidrogjen (për ndryshe nuk do të kemi përftimin e ujit). Ky koncept i përdorur me kuptim metaforik nga Tenieri gjeti zbatim edhe në gjuhësi. Kështu, për të ndërtuar një fjali gramatikore të saktë, b.f. me foljen ngjaj, është e domosdoshme që të plotësohet valenca e foljes, dmth. kjo folje kërkon dy argumente (sipas Tenierit aktant), të cilëve ajo u shkarkon rolet tematike (teoria theta), p.sh.: Agimi i ngjan babait të vet. Te kjo fjali kemi dy argumente: një argument në funksion të kryefjalës (subjektit) dhe një argument të shprehur me sintagmë emërore në rasën dhanore në funksion të kundrinorit të zhdrejtë. Në të kundërtën, fjalia e mësipërme nuk do të jetë gramatikore, si p.sh.: *Agimi ngjan. Kjo fjali është jogramatikore, sepse mbetet pa u plotësuar valenca e foljes me një sintagmë emërore në funksion të kundrinorit të zhdrejtë. Nga kjo analizë vihet në dukje se folja "ngjaj" është folje dyvalente.
Inhaltsverzeichnis
- Një vështrim i shkurtër për valencën dhe rolet tematike të foljes
- Teoria e valencës në gjuhësi
- Folje zerovalente
- Folje njëvalente
- Folje dyvalente
- Folje trivalente
- Foljet dyvalente në gjuhësinë bashkëkohore
- Gramatika e gjermanishtes: klasifikimi i foljeve sipas valencës
Zielsetzung und Themenschwerpunkte
Dieser Text bietet eine kurze Einführung in die Theorie der Valenz und die damit verbundenen thematischen Rollen von Verben in der modernen Linguistik. Er beleuchtet die Geschichte der Valenztheorie, ihre Anwendung auf das Albanische und vergleicht sie mit der deutschen Grammatik.
- Entwicklung und Ursprung der Valenztheorie
- Anwendung der Valenztheorie auf die albanische Sprache
- Vergleich mit der deutschen Grammatik und die Rolle der Kasuszuweisung
- Bedeutung der thematischen Rollen für die syntaktische Struktur
- Unterschiede zwischen den Grammatiken des Albanischen und Deutschen
Zusammenfassung der Kapitel
- Das erste Kapitel beschreibt die Entstehung und Entwicklung der Valenztheorie in der modernen Linguistik, wobei die Arbeit des französischen Linguisten Lucien Tesnier als Ausgangspunkt hervorgehoben wird. Es beleuchtet die Analogie zur Valenz in der Chemie und zeigt, wie das Konzept auf die Syntax übertragen wurde.
- Im zweiten Kapitel werden die verschiedenen Valenzklassen von Verben im Albanischen erläutert: nullwertig, einwertig, zweiwertig und dreiwertig. Es werden konkrete Beispiele für jede Klasse gegeben und die Rolle der Argumente im Satzbau erklärt. Die Bedeutung der thematischen Rollen (Agent, Patient, Experiencer etc.) für die Interpretation der Satzbedeutung wird hervorgehoben.
- Das dritte Kapitel vertieft die Diskussion über die Valenz in der deutschen Grammatik. Es werden verschiedene Verbtypen und ihre jeweiligen Kasuszuweisungen vorgestellt. Der Fokus liegt auf der Rolle der Verben als Kasuszuweiser und der Beziehung zwischen Valenz und thematischen Rollen in der deutschen Syntax.
Schlüsselwörter
Dieser Text behandelt die Valenztheorie, die thematischen Rollen von Verben, die Kasuszuweisung, die Syntax des Albanischen und Deutschen, Verbtypen, sowie die Analyse von Satzstrukturen und deren Bedeutung.
- Quote paper
- Dr. Xhafer Beqiraj (Author), 2014, Një vështrim i shkurtër për valencën dhe rolet tematike të foljes, Munich, GRIN Verlag, https://www.grin.com/document/336947
